ساخت مسکن جذابیت اقتصادی ندارد

آمار رسمی از «تورم ساخت مسکن» که روز گذشته منتشر شد، دو تحلیل هفته‌‌های اخیر «دنیای‌اقتصاد» درباره میزان رشد قیمت مصالح‌‌ساختمانی در سال ۱۴۰۳ را تایید کرد. پیش‌تر در همین صفحه، گزارشی از محتوای ویدئوی برنامه «خانه اول» که توسط گروه مسکن و گروه آنلاین روزنامه «دنیای‌اقتصاد» تولید و پخش شده بود، منتشر شد که حکایت از «رشد ۳۰ تا ۳۵درصدی قیمت مصالح‌‌ساختمانی در تهران طی ماه‌‌های گذشته از سال ۱۴۰۳» داشت.

در حال حاضر آمار رسمی درباره تغییرات شاخص قیمت مصالح‌‌ساختمانی، آن دو تحلیل را تایید می‌کند. گزارش جدید مرکز آمار درباره نبض قیمت مصالح‌‌ساختمانی در تهران نشان می‌دهد، در پاییز امسال میانگین قیمت انواع مصالح‌ساختمانی ۳۲‌درصد نسبت به پاییز سال گذشته افزایش پیدا کرده است که این نرخ بیشتر از تورم نقطه‌‌ای مصالح‌‌ساختمانی در تابستان است که ۲۷‌درصد بود. طی ۳ فصل اول امسال، روند تورم فصلی مصالح‌‌ساختمانی روی پله صعود بوده است.

مسیر این تورم برخلاف «روند کاهنده رشد قیمت مصالح‌‌ساختمانی در ۴ فصل سال ۱۴۰۲» است.بررسی‌‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد، علت برگشت تورم مصالح‌‌ساختمانی به مدار صعودی در ماه‌‌های اخیر، ‌‌ عمدتا «خاموشی‌‌های تابستانی و قطع‌‌کردن‌‌های زمستانی به ترتیب برق و گاز کارخانه‌‌ها و واحدهای تولید مصالح‌‌ساختمانی در اطراف تهران یا دیگر مناطق شهری کشور» است. کاهش تولید اجباری منجر به افزایش تورم تولید برای تولیدکنندگان می‌شود و اثر آن روی قیمت فروش مصالح‌‌ساختمانی در بازار منعکس می‌شود.

در حال حاضر ارتباط معنادار بین «قیمت تمام‌‌شده ساخت مسکن» و «قیمت فروش مسکن» قطع شده و یک اختلال تورمی در بازار ساخت‌وساز و سرمایه‌گذاری ساختمانی شکل گرفته است. بررسی‌‌های «دنیای‌اقتصاد» در این باره حاکی است، طی ماه‌‌های گذشته از سال‌جاری، همواره «رشد قیمت مصالح‌‌ساختمانی» یا همان «رشد هزینه آپارتمان‌‌سازی» بیشتر از «رشد قیمت فروش آپارتمان» بوده است. وقتی این سبقت اتفاق می‌‌افتد و ادامه می‌‌یابد، «ساخت‌‌وساز» از صرفه می‌‌افتد چون امکان جبران «تورم تولید» برای تولیدکنندگان از طریق قیمت فروش از بین می‌رود و در نتیجه عایدی تولید افت می‌کند. طی سال‌های اخیر عایدی تولید مسکن در تهران به زیر ۳۰‌درصد سقوط کرد و باعث شد بازدهی نسبی سرمایه‌گذاری ساختمانی از سکه بیفتد. اکنون فاصله تورم تولید مسکن در سطح بالا از تورم مسکن در سطح پایین، بیشتر شده است. طی پاییز امسال متوسط قیمت مسکن در تهران بر اساس شاخص مسکن «دنیای‌اقتصاد» ۱۵‌درصد نسبت به پاییز سال گذشته رشد کرد که در مقایسه با جهش قیمت سال‌های قبل، نوعی ثبات نسبی قیمت تلقی می‌شود.اما هزینه ساخت ۲ برابر این رقم رشد کرده است.

روند تورم ساخت و تورم مسکن در سال‌جاری در تهران (روی نمودار) نشان می‌دهد، فاصله این دو نرخ بیشتر شده است. رکود خرید آپارتمان ناشی از نبود قدرت خرید، امکان انعکاس تورم ساخت روی تورم مسکن را از سازنده‌‌ها گرفته است. در مقابل، تورم تولید مصالح به بازار ساخت‌وساز تحمیل می‌شود. این اختلال تورمی در شرایطی قابل رفع است که موانع تولید صنعتی از جمله ناترازی و همچنین ریسک‌‌های تولید برطرف شود. این وضعیت مشخص می‌کند، راه خروج بازار مسکن از رکود تورمی، از «پروژه‌‌های مسکن‌‌سازی دولتی» نمی‌‌گذرد بلکه باید محیط اقتصادی و سیاسی بیرون از بخش مسکن و ساختمان، «مساعد» شود تا اثر دومینویی آثار مثبت خارج از بخش به درون بخش سرایت کند.